اعراب مضارع مرفوع ومنصوب
1- « ضمه » در پايان صيغههاي مفرد: مانند : يذْهَبُ ، تَذْهَبُ ، أَذْهَبُ ، نَذْهَبُ
2- « ثبوت نون اعراب » در بقيهي صيغهها ( به جز صيغههاي جمع مؤنّث كه مبني هستند ): مانند : يذْهبانِ ، تَذْهبانِ ، يذْهَبُونَ ، تَذْهَبُونَ ، تَذْهَبينَ .
توجه : به نوني كه در پايان برخي از صيغههاي فعل مضارع ميآيد « نون اعراب » ميگويند . وبه آن ( نون عوض رفع ) مي گويند .
نكتهي مهم1 : 1- « ضمه » در پايان فعل مضارع ، علامت اصلي رفع است .
2 - « ثبوت نون اعراب » در پايان ، فعل مضارع علامت فرعي رفع است .
يـنْـصُـرُ نـَذْهَــبُ يــأكُــلــانِ تَـــكْتُــبُــونَ
مضارع مرفوع مضارع مرفوع مضارع مرفوع مضارع مرفوع ، نشانهي رفع
نشانهي رفع«ضمه» نشانهي رفع«ضمه» شانهي رفع «ثبوت نون اعراب»
«ثبوت نون اعراب»
نتيجه : فعل مضارع در صيغههايي كه با « ضمه » مرفوع ميشود ، داراي اعراب اصلي ظاهري و در صيغههايي كه نون اعراب دارد، داراي اعراب فرعي ظاهري است .
نكتهي مهم2 : حرف نون در پايان دو صيغهي مضارع ( جمع مونث غايب ، جمع مونث مخاطب ) نون اعراب نيست بلكه اين نون ضمير است و فعل مضارع فقط در اين دو صيغه « مبني بر سكون » است : مانند : يذْهَبْنَ : فعل مضارع، جمع مونث غايب ، مبني بر سكون ، « نَ » : ضمير فاعلي . تَذْهَبْنَ : فعل مضارع ، جمع مونث مخاطب ، مبني بر سكون، « نَ » : ضميرفاعلي
2 - مضارع منصوب : هرگاه يكي از حروف ناصبه ( نصب دهنده ، اَنْ ، لَنْ ، كَي ، اِذَنْ ، حَتّي ، لِـ تعليل ) در اول فعل مضارع بيايند ، فعل مضارع را منصوب ميكند ، مانند :
تَأَمَّلْ قَبْلَ اَنْ تَـــبْـــدَاَ بالْعَمَلِ . ألْمُسلمونَ يحاوِلُونَ اَنْ يحَـقِّـقُوا أ هدافَهُم .
حرف ناصبه مضارع منصوب حرف ناصبه مضارع منصوب
همانطور كه ميبينيد حرف « اَنْ » موجب تغييرات در اعراب فعل مضارع شده و آن را «منصوب» گردانيده است .
حروف ناصبه كه فعل مضارع را منصوب ميكنند ، عبارتند از:
|
حروف ناصبه |
اَنْ |
لَنْ |
كَي ( لِكَي ) |
اِذَن |
حَتّي |
لِـ |
|
معني حروف |
كه |
هرگز |
تااينكه |
در این صورت |
تا، تا اين كه |
براي ، براي اينكه |
نكتهي مهم3 : در فعل مضارع منصوب ، نشانههاي نصب عبارتند از :
1- « فتحه » : در پايان صيغههاي مفرد: مانند : اَنْ يذْهَبَ ، اَنْ تَذْهَبَ ، اَنْ أَذْهَبَ ، اَنْ نَذْهَبَ
2- « حذف نون اعراب » : در پايان بقيهي صيغهها : مانند: اَنْ يذْهَبا ، اَنْ تَذْهَبا ، اَنْ يذْهَبُوا ، اَنْ تَذْهَبُوا ، اَنْ تَذْهَبِي .
نكتهي مهم4 : 1- « فتحه » در پايان فعل مضارع ، علامت اصلي نصب است .
2- « حذف نون اعراب » در پايان فعل مضارع ، علامت فرعي نصب است .
لَـــنْ يــــأكُـــــلَ كَـــــي تَــــذْهَــــــبَ
حرف ناصبه مضارع منصوب حرف ناصبه مضارع منصوب نشانهي
نشانهي نصب « فتحه » نصب « فتحه »
حَتّي تَــــنْــــصُـــرا اَنْ تَـــــأكُــــلُــــوا
حرف ناصبه مضارع منصوب نشانهي نصب حرف ناصبه مضارع منصوب نشانهي نصب
« حذف نون اعراب » «حذف نون اعراب»
نتيجه : فعل مضارع منصوب در صيغههايي كه با « فتحه» منصوب ميشود ، داراي اعراب « اصلي ظاهري» و در صيغههايي كه « حذف نون اعراب » علامت نصب است ، داراي اعراب « فرعي ظاهري » ميباشد .
توجه : صيغهي جمع مونث ،مبني است و « حرف نون » هرگز از آخر آن حذف نميشود ،زيرا اين نون ، نون اعراب نيست ، بلكه نون ضمير فاعلي (ضمير بارز ) است .
وبلاگ کانون عربی دهدشت